1. Introduction
Table of contents
Table of contents
Share
1. Inleiding
1.1. PlastiCity: een Europese aanpak
Plastics zijn overal om ons heen en bepalen ons dagelijkse leven. Dankzij hun unieke eigenschappen zijn ze uiterst geschikt voor tal van toepassingen, zoals zuinigere auto’s, betere isolatie van woningen, lucht- en ruimtevaart, minder voedselverspilling enz. Figuur 1 toont dat in Europa ongeveer 40% van de plastics gebruikt wordt voor verpakking en ruim 20% in de bouw-sector. Andere belangrijke toepassingen zijn er in de automobielsector, elektriciteit en elektronica, huishoudartikelen, vrijetijdsbesteding en sport.
Source fig 1
fig 1: Productie van plastic per type in Europa
Jammer genoeg hebben plastics, met name toepassingen voor eenmalig gebruik, nog een nadeel: plastic afval vervuilt onze oceanen en landschappen. Iedereen is vertrouwd met de termen ‘microplastics’ en ‘plasticsoep’. Bodemverontreiniging is minder bekend, hoewel de akkers waar onze gewassen groeien 4 tot 23 keer meer vervuild zijn met microplastics dan de oceanen. Naarmate de plastic productie toeneemt, zal er nieuwe infrastructuur voor fossiele brandstoffen bijkomen en zullen de emissies van de exploratie, de extractie, het transport en het raffineren van aardolie, aardgas en kolen stijgen.
Source
fig 2: Plastic & klimaatverandering
Door plastic te recycleren, kunnen we emissies vermijden. Aangezien plastics hoofdzakelijk uit eindige grondstoffen bestaan, hebben ze een grote potentiële waarde voor recyclage. In de EU wordt gemiddeld slechts 30% van het plastic afval gerecycleerd.
Als we willen overschakelen naar een duurzamere maar ook levensvatbare economie, moeten we onze hulpbronnen efficiënter inzetten. Daarom is het belangrijk plastic afval in te zamelen, te hergebruiken en te recycleren zodat het niet langer ons leefmilieu vervuilt en bijdraagt tot de klimaatverandering.
fig 3: Verwerking van plastic afval in de EU
De overschakeling naar een meer circulaire economie en stijgende recyclage zijn belangrijke actiepunten.
Source fig 2
Source fig 3
2. Het PlastiCity Project
Deze regio behoort tot de regio’s in de EU die het meeste plastic afval produceren, maar over het algemeen is het recyclagepercentage nog laag (gemiddeld 20-30%). De regio telt veel steden die aan het water liggen, wat een milieurisico kan meebrengen, aangezien het bekend is dat steden een enorme hoeveelheid plastic zeeafval voortbrengen. Tegelijkertijd biedt de circulaire economie een aanzienlijke economische opportuniteit voor deze regio’s. In een stedelijke omgeving is een massa plastic afval, vooral plastic bedrijfsafval of beter gezegd post-consumer niet-huishoudelijk (PC NH) plastic afval, beschikbaar voor recyclage, toch vanuit technisch oogpunt. Recyclage vindt echter amper plaats, om verschillende redenen. De huidige afvalcontract structuur voor deze afvalstroom is niet doeltreffend. De afzonderlijke inzameling van PC NH plastics is te complex en niet haalbaar omdat ieder bedrijf zijn eigen afvalcontract heeft en de tonnages per contract te laag zijn. Bovendien vertonen de afvalwetgeving en het passieve gedrag van actoren tekortkomingen. Dat komt omdat een gevoel van urgentie, eigenaarschap en verantwoordelijkheidsgevoel ontbreken.
fig 4: Overzicht van de resultaten, doelstelling en outputs van het PlastiCity project
fig 5: overzicht van de actoren in de plastic waardeketen
fig 6: Cross-docking-distributiecentrum
Hubs zijn idealiter nabij bedrijventerreinen of industrieparken gelegen (concentratie van plastic afval in de buurt).
Frequente en collectieve deur-aan-deur ophaling (zogenaamde milk-run) blijken een efficiënte inzamelmethode voor specifieke afvalstromen en een doeltreffende manier om de hubs te bevoorraden. Omdat plastic een laag gewicht heeft, kan het gemakkelijk worden vervoerd met elektrische voertuigen, wat bijdraagt aan een vermindering van de uitstoot.
Source fig 7
fig 7: Externe milk-run langeafstandsvervoer
Het samenpersen van plastics in voertuigen is een doeltreffende manier om het inzamelvolume en bijgevolg de logistieke efficiëntie te verhogen.
De inzameling zelf vormt geen probleem. De uitdaging is om plastic afval efficiënt op te halen en een continue stroom plastic in constante hoeveelheden en kwaliteit te leveren. Alle toeleveringsketens (op lokale, regionale of een grotere geografische schaal) kunnen leiden tot haalbare businesscases en (tussen)producten. Indien dat niet het geval is, helpt een inkrimping van de investeringen in de uitrusting voor de verwerking en kan een lokale keten meer aangewezen zijn.
fig 8: voorbeelden van nieuwe producten gemaakt uit gerecycleerde plastics door partners van het PlastiCity project
fig 9: Foto van de Mobiele Unit
3. Handboek
3.1. Inleiding
Dit handboek is een product van het PlastiCity project, het is een samenvatting van de ervaringen en inzichten van de partners. Het biedt andere (lokale) overheidsinstanties handvatten om in stedelijke gebieden nieuwe ketens voor de recyclage van plastic te ontwikkelen om waardevolle grondstoffen te winnen, in dit geval post-consumer niet-huishoudelijk (PC NH) plastics. Dit handboek bevat instructies die beschrijven hoe je een lokale waardeketen kan ontwikkelen voor industrieel plastic afval. Hoewel er een bepaalde logica zit in de opeenvolgende beschreven stappen, is de volgorde niet verplicht. Ze zijn in de eerste plaats bedoeld om informatie over het bestaande afval ecosysteem te verzamelen waarop je een lokale strategie kan uitbouwen.
3.2. Globale plastic waardeketen
We raden aan om te beginnen met een beschrijving van uw huidige plastic ecosysteem. Dit betekent dat je de kenmerken van het “ecosysteem” schetst waarin de nieuwe waardeketens tot stand zullen komen. Dit perspectief is van belang om de nood aan en noodzaak van de te ontwikkelen activiteiten te begrijpen.
3.2.1. Plastic waardeketen: pré-productie en productie
Uit de inzichten blijkt dat de bestaande plastic waardeketen (de stappen om waarde uit een keten te creëren) georiënteerd is op het wereldwijde of minstens Europese niveau, maar geconcentreerd is in stedelijke gebieden. De belangrijke spelers met grote investeringen in hoofdzakelijk productie-installaties en de vele multinationale gebruikers bepalen de waardeketen en dus de (economische, kwalitatieve en milieu-) kenmerken. Ze hebben een aanzienlijke invloed op pre-productie en productiefase in de waardeketen (groene ovaal).
fig 10: Value Hill
3.2.2. Plastic waardeketen: post-productie
Dit geldt niet enkel voor pré-productie en productiefase, maar ook voor de post-productie. In deze fase zijn grote afvalverwerkers actief (rode ovaal). Iedere individuele onderneming (de zogenaamde afvaleigenaar) is wettelijk verplicht een contract aan te gaan om haar eigen afval te laten ophalen en verwerken. Vrijwel alle afvalstromen van een bedrijf worden door één verwerker opgehaald. De ophaling van de afvalstromen van een bedrijf dient zo vlot mogelijk te gebeuren zodat de afvaleigenaar er zich geen zorgen over hoeft te maken.
Die werkwijze is niet altijd bevorderlijk voor efficiënt gebruik van grondstoffen. Sortering door de afvaleigenaar verloopt vaak niet optimaal, waardoor heel wat waardevol afval bij het restafval terechtkomt en verbrand of verwerkt wordt op een manier die de laagste kost of de hoogst winst meebrengt voor de afvalverwerker.
Bovendien is er dikwijls geen plaats in (lopende) afvalcontracten voor kleinere, waardevolle afvalstromen zoals recycleerbare plastics. Bijgevolg worden ze vaak niet apart ingezameld en verwerkt omdat dit, binnen het bestaande, individuele contract, te duur en niet winstgevend is.
3.2.3. Rol van lokale overheid
Het laatste kenmerk van het huidige systeem betreft de rol van de overheid. De afvalwetgeving wordt bepaald door de hogere overheden. Behalve bij het uitreiken en handhaven van milieuvergunningen, hebben lokale overheden dus niet veel invloed op de afvalcontracten die bedrijven aangaan met afvalverwerkers; ze kunnen enkel advies verlenen over verbeteringen. Bijgevolg moeten lokale overheden op zoek gaan naar lokale strategieën om het Europese beleid inzake het bevorderen van de overgang naar een circulaire economie in het bedrijfsleven toe te passen, zeker ten opzichte van de plaatselijke kmo’s.
Overheden spelen geen rechtstreekse rol in de plastic waardeketen. Ze zijn niet rechtstreeks betrokken bij commerciële activiteiten; ze zijn geen ontwerpers, producenten of partijen die een product vermarkten.
Ze kunnen echter wel onrechtstreeks betrokken zijn bij de nieuwe waardeketens of businesscases, bijvoorbeeld als (A) initiatiefnemer, (B) bemiddelaar, (C) facilitator, (D) vergunningverlenende instantie en/of (E) (lancerende) klant.
Source fig 11
fig 11: Roles of the Governmental organisations
Hun verantwoordelijkheid indachtig, zijn overheden de ideale organisaties om de ontwikkeling van nieuwe (lokale) plastic waardeketens op te starten. De geïntegreerde verwezenlijking van een verbeterde scheiding en ophaling van plastics heeft niet enkel een impact op de circulaire economie, maar ook op milieuvergunningen, bereikbaarheid en luchtkwaliteit. Die beleidsdomeinen zijn allemaal de (gezamenlijke) verantwoordelijkheden van lokale en regionale overheden.
3.3. Ontwikkeling van nieuwe (lokale) plastic waardeketens
De eerste activiteit is het lokale afval en plastic ecosysteem leren kennen, zoals tijdens het PlastiCity project gebeurde. Zo verkrijg je inzicht in het huidige systeem en kan je vaststellen waar er ruimte is voor verbetering.
3.3.1. Actoren(groepen) en geografische spreiding
De bestaande afval waardeketens omzetten in lokale plastic waardeketens vergt inzicht in de aanwezigheid, ruimtelijke spreiding en kenmerken van de lokale of andere actoren die op het lokale niveau invloed uitoefenen.
De eerste stap is inzicht verkrijgen in de lokale toeleveringsketen van plastics. Dat betreft in de eerste plaats de actoren die rechtstreeks betrokken zijn bij de plastic keten, zoals producenten, verdelers, recycleerders enz. Daarnaast zijn een aantal andere actoren(groepen) betrokken bij de plastic keten, zoals ngo’s, overheden en afvaleigenaars (zie verder).
fig 12: Voorbeeld van actoren in de plastic waardeketen
Er bestaan meerdere benaderingen om de plastic waardeketen in kaart te brengen. Een eerste bestaat erin een bestaande bedrijvendatabank te gebruiken die een aantal dienstverleners aanbieden. In dat geval zijn de nauwkeurigheid van de databank en de zoekfilters belangrijke factoren. Een andere benadering is het gebruik van databanken van de lokale overheid of sector- of bedrijfsfederaties. De bestaande lokale (circulaire) netwerken of netwerken van bedrijfs- en belangengroepen kunnen eveneens dienst doen om het vereiste netwerk voor het project uit te bouwen (zie stap 3).
Houd er ook rekening mee dat een actor in meerdere groepen vertegenwoordigd kan zijn; een overheidsinstantie is bijvoorbeeld ook een afvaleigenaar, of een recycleerder kan tevens een assembleur of concurrent zijn. Daarnaast kunnen bepaalde actorengroepen, vooral afvaleigenaars, zeer divers en omvangrijk zijn en kan het nuttig zijn ze in bedrijfscategorieën onder te verdelen, bv. op basis van SBI- of NACE-codes.
De tweede stap is de ruimtelijke spreiding van de actoren visualiseren. Afvaleigenaars zijn vaak over het hele gebied verspreid, maar ook geconcentreerd in bedrijventerreinen of industrieparken. Het is uitermate belangrijk om te weten waar de cruciale spelers in de plastic waardeketen, zoals logistieke bedrijven en recycleerder zich situeren. In het verdere verloop van het project kan dit van groot belang blijken om te bepalen welke verwerkingsvariant realiseerbaar is.
fig 13: Voorbeeld van de ruimtelijke spreiding van actoren in de plastic waardeketen
De derde stap: zorgen voor betrokkenheid.
Deze stap draait om het selecteren en engageren van actoren die betrokken (willen) zijn en die stakeholders willen worden en zich willen verbinden tot de doelstellingen. Het gaat om meer dan het louter in kaart brengen van de actoren en het bepalen van de rol die ze in de bestaande plastic waardeketen spelen. Het vereist actoren die bereid zijn om actieve leden van de lokale plastic community te worden en samen te werken om verandering te bewerkstelligen.
Zorgen voor betrokkenheid draait in de eerste plaats om inzicht in de rol die de actoren willen spelen in de creatie van nieuwe waardeketens en de bijdrage die ze willen leveren aan de realisatie van die nieuwe waardeketens of businesscases. Dat is voor een actor vaak gebaseerd op de aard van zijn bedrijf, zijn positie in de waardeketen en de beschikbare kennis en expertise alsook de vastberadenheid om verandering te bewerkstelligen. Afvaleigenaars moeten bijvoorbeeld bereid zijn om hun plastics te sorteren en gescheiden te stockeren. In het licht van de felle concurrentie binnen de afvalinzameling en -verwerking dienen afvaleigenaars standvastig hun plastic afval te sorteren. Een ontwerper moet bereid zijn om buiten de vaste kaders te denken en creatief te zijn bij de ontwikkeling van nieuwe producten op basis van gerecycleerde plastics, die dikwijls andere kwaliteiten hebben dan niet gerecycleerde plastics. Betrokkenheid kan blijken uit de uitgesproken wens van de actor zelf om betrokken te worden bij en te investeren in de transitie.
Daarnaast kan je engagement en betrokkenheid bij het netwerk controleren en (ten dele) stimuleren. Je kan de betrokkenheid bijvoorbeeld controleren door te onderzoeken of de actoren een duurzaamheids- of circulariteitsbeleid hebben geformuleerd en toegepast en te checken of de actors reeds betrokken waren bij de ontwikkeling of realisatie van circulaire of recyclage-initiatieven. Die criteria kan je ook gebruiken om actief actoren uit te nodigen om te participeren in het netwerk. Er kunnen bij sommige actoren zelfs initiatieven voor de recyclage van plastic bestaan. Als dat het geval is, zal het zeker nuttig zijn om deze actoren in het netwerk op te nemen.
Dat checken verhoogt de kans dat de vertegenwoordigers in de lokale waardeketen echt zeer betrokken zijn. Het vergroot ook de kans op succes tijdens de uitvoering.
3.3.2. Het plastic afval
Het is belangrijk de plastic afvalstromen in jouw regio te analyseren, inzicht te krijgen in de ver- schillende types plastic afval en de volumes en kwaliteiten ervan in te schatten. Dit is de grondstof die de basis vormt voor potentiële nieuwe lokale waardeketens en businesscases.
De vierde stap bestaat erin het volume en de kwaliteit van het PC NH plastics te bepalen. In het PlastiCity project gebeurde dat in twee stappen: inzameling en analyse van de opgehaalde plastics.
Volume en plastic stromen
Plastic afval van afvaleigenaars, hoofdzakelijk kmo’s, wordt vaak niet gescheiden opgehaald en verwerkt. PC NH plastics wordt doorgaans samen met restafval ingezameld en verbrand. Het is bijgevolg moeilijk te bepalen hoeveel plastic afval geproduceerd wordt.
Elke regio organiseerde testophalingen bij een beperkt aantal bedrijven. De ingezamelde volumes werden gestockeerd in een PlastiCity hub. Indien zo een hub nog niet bestaat, kan dat ook ter plekke gebeuren, samen met de afvaleigenaar.
In dat geval doe je dat best net vóór de container wordt geledigd, omdat het dan duidelijk is hoe vol de container is en welk aandeel uit plastic bestaat.
Het is bovendien belangrijk te bepalen of het om een continue stroom gaat of dat er bijvoorbeeld sprake is van seizoensinvloeden.
fig 14: check plastic waste flow and quality
De hoeveelheid plastic afval in een gebied hangt af van het aantal bedrijven en de spreiding van die bedrijven over de verschillende bedrijfscategorieën. Het kan heel wat tijd en inspanningen vergen om een totaalbeeld te krijgen van de plastic afvalstromen. Het PlastiCity project heeft geen data opgeleverd die het mogelijk maken om de hoeveelheid plastic afval per bedrijfstype en -grootte of omzet te extrapoleren. Een dergelijke aanpak zou de tijd die nodig is om de hoeveelheid plastic per regio te visualiseren, aanzienlijk verkorten.content
Kwaliteit van het plastic
Het is niet altijd vereist, zoals we in het PlastiCity project hebben gedaan, de ingezamelde plastics in een tijdelijk laboratorium (de Mobiele unit) te analyseren. Je kunt ook samenwerken met een plastic onderzoeksgroep. Of je kan de kwaliteit van de plasticafvalstromen bepalen door ze te classificeren volgens de merktekens op het plastic afval. Een beschrijving van de plastic producten zou moeten volstaan voor de recycleerders om te weten hoe ze het afval dienen te recycleren. De merktekens zijn te zien in figuur 15. In geval van twijfel kan een expert in plastics een uitstekende inschatting maken van de types en kwaliteiten van het aanwezige PC NH plastic afval.
fig 15: Een overzicht van het plastic codeersysteem
3.3.3. Logistiek
De vijfde stap gaat over het opmaken van een overzicht van de logistieke alternatieven. Uit het PlastiCity project blijkt dat men in de eerste plaats het beleid inzake mobiliteit, bereikbaarheid en luchtkwaliteit in kaart moet brengen, samenvatten en analyseren. In de meeste gevallen komt het erop neer om filevorming in de (binnen)stad zoveel mogelijk te vermijden en de luchtkwaliteit verder te verbeteren.
Een adequate logistiek is essentieel voor een haalbare businesscase. Zoals we hebben gezien, hangt dat ook af van de mogelijkheid om stromen te bundelen. In de huidige logistieke systemen beschouwt men logistieke distributiecentra, retourlogistiek en cross-docking als maatregelen die de logistieke efficiëntie vergroten. Het voordeel daarvan is dat stromen gebundeld worden. Dat is van groot belang voor de gescheiden inzameling en verwerking van PC NH plastic afval met het oog op een efficiënte ophaling.
Om de doeltreffendheid van de PC NH plastic ophaling in zekere mate te kunnen inschatten, is het belangrijk inzicht te krijgen in de logistieke aspecten. Dat betekent weten waar de bedrijven die hun plastic afval gescheiden willen laten verwerken, gevestigd zijn en waar de bestaande logistieke hubs zich bevinden. Die locaties kan men vervolgens combineren met de functie van plastic hub. Er bestaan echter allerhande redenen waarom dat niet mogelijk zou kunnen zijn, bv. ruimtegebruik of omdat het onmogelijk is een vergunning te krijgen voor een combinatie van beide functies.
Steden en regionale overheden zijn verantwoordelijk voor ruimtelijke ordening. Dat biedt kansen om mogelijke locaties voor een hub te identificeren. De beste locaties hiervoor zijn plaatsen met een hoge concentratie van bedrijven, zoals industrieparken en bedrijventerreinen, omdat daar ook heel wat plastic afval aanwezig is.
Elk gebied is uniek. De te ondernemen acties zullen bijgevolg afhangen van de aard van het gebied in kwestie alsook van de wil en de mogelijkheden van de partners in het netwerk.
3.3.4. Stedelijk Platform / HUB
Zesde stap: betrokkenheid concreet maken.
Om nieuwe waardeketens te creëren of nieuwe producten op basis van gerecycleerd plastic te ontwikkelen, zijn goed geïnformeerde en geëngageerde stakeholders nodig. In een zogenaamd stedelijk platform kunnen stakeholders elkaar ontmoeten en bespreken hoe ze de waardeketens en businesscases gezamenlijk kunnen realiseren. Een community kan je creëren door middel van vergaderingen waarop volgende aspecten aan bod kunnen komen: hoe de samenwerking vorm geven, de gemeenschappelijke doelstellingen bepalen, de aanpak vastleggen, brainstormen over nieuwe producten, business cases uitwerken en berekenen en de functie en het ontwerp van een plastic hub.
Een netwerk van betrokken stakeholders kan en moet verder worden uitgebouwd. Het gecombineerd engagement moet concreet worden gemaakt. Concrete resultaten versterken de samenwerking en het geloof in het doel.
De plastic hub is een fysieke plaats waar het ingezamelde PC NH plastic afval afkomstig van deelnemende afvaleigenaars wordt gestockeerd, gebundeld en getest om de toepassingen ervan te bepalen. Bovendien kan men ideeën voor potentiële producten die op het stedelijke platform worden gegenereerd, hier ontwerpen, testen en mogelijk ook produceren. De aard van de hub kan verschillen en hangt af van alle hierboven vermelde aspecten en van de wensen van de stakeholders. De investeringen in de hub zijn afhankelijk van de functie(s) van de hub.
Het PlastiCity project wijst op vier hubvarianten. Die varianten zijn eveneens achtereenvolgend realiseerbaar als een groeimodel. Zo is het mogelijk om de lokale keten geleidelijk aan te ontwikkelen.
In het geval van de eerste variant is het hoofddoel een verhoging van het recyclagepercentage van PC NH plastic afval. De gescheiden plastics kan je vervolgens in de bestaande recyclageketen introduceren. Dit houdt in dat er nog geen lokale waardeketen wordt ontwikkeld. Het is dan niet nodig een community te creëren of te investeren in een hub.
De tweede variant houdt in dat de verhoging van het recyclagepercentage van PC NH plastic afval ervoor zorgt dat bestaande recyclage initiatieven bevoorraad worden met het plastic afval. Op die manier kan men zeer snel de eerste producten maken om de samenwerking te versterken.
Bij de derde variant leidt de verhoging van het recyclagepercentage van PC NH plastic afval tot de bundeling (en het testen) van de plastics, met kleinschalige recyclage en de ontwikkeling van producten die hoogstwaarschijnlijk een sterk lokaal karakter hebben. Dat komt de herkenbaarheid en binding ten goede. Er kan een community en een kleinschalige hub zijn met beperkte investeringen, wat zelfs mogelijk is met tweedehandsmaterieel.
Als de mogelijkheid bestaat om verder op te schalen, kan een recyclage eenheid (voor film) van 10.000 ton worden gerealiseerd. Die verwerkingseenheid kan grote stedelijke gebieden bedienen. Dat betekent uiteraard dat er een grotere investering nodig is (onderzoek door UGent).
3.4. Van opportuniteit tot businesscase
3.4.1. Realisatie van bedrijfskansen
Volgens de klassieke economische benadering is een businesscase haalbaar en uitvoerbaar indien er een rendement op investering of groeimogelijkheden kunnen worden gecreëerd. Met andere woorden, indien de inkomsten meer bedragen dan de kosten. De ontwikkeling van een businesscase houdt alle taken in die gericht zijn op de ontwikkeling van de bedrijfsopportuniteit en het genereren van waarde op lange termijn voor een organisatie, klanten, markten en relaties. Het businessmodel is een tool die men in het bedrijfsontwikkelingsproces dient te gebruiken. In essentie is een businessmodel een beschrijving van hoe een bedrijf geld opbrengt. In de eenvoudigste vorm dient een businessmodel uit drie onderdelen te bestaan, zoals geïllustreerd in figuur 16:
Source fig 16
fig 16: minimumvereisten voor de berekening van een businesscase
In de klassieke economie heeft een bedrijf als primair doel winstmaximalisatie of kostenbeperking via grotere efficiëntie in de toeleveringsketens, productievestigingen en exploitatie. Dat heeft min of meer geleid tot de klassieke lineaire economische benadering van grondstoffen die omgevormd worden tot producten en producten die eindigen als afval. Als bedrijven op zelfbehoud gericht zijn, dienen ze rekening te houden met hun natuurlijke randvoorwaarden om ervoor te zorgen dat ze hun eigen bestaan, of dat van hun klanten, niet in gevaar brengen door de uitputting van hulpbronnen en de effecten van klimaatverandering. Sinds de Industriële Revolutie is dat niet altijd het geval geweest. Tegenwoordig is de maatschappij zich meer bewust van de noodzaak om ook met natuurlijke en sociale randvoorwaarden rekening te houden. Een verschuiving naar een circulaire economie, met circulaire bedrijfsmodellen, verdient de voorkeur.
Deze bedrijfsmodellen worden hier toegelicht. Binnen het stedelijk platform kunnen de stakeholders de business opportuniteiten bepalen, bespreken en berekenen en nagaan of het een interessante business case kan zijn.
3.4.2. Geheimhoudingsovereenkomst
Indien een potentiële bedrijfsopportuniteit zich voordoet, kan een zekere mate van vertrouwelijkheid en/of zorgvuldige selectie van stakeholderbetrokkenheid nodig zijn. De bedoeling ervan is de relevante commerciële belangen te beschermen en concurrentie te voorkomen tijdens de productontwikkelings- en introductiefase. In zulke omstandigheden is het misschien raadzaam om een geheimhoudingsovereenkomst aan te gaan.
3.4.3. Changed boundaries and opportunities
Zodra de belanghebbenden op het stedelijk platform de verschillende activiteiten volgens plan beginnen uit te voeren, zullen de actoren in de waardeketen daarop reageren en mogelijk nieuwe opportuniteiten creëren. Tegelijkertijd kunnen externe factoren het ecosysteem wijzigen (tijdens het PlastiCity project was de uitbraak van COVID-19 zo een factor). Het is altijd van belang om zich bewust te zijn van veranderende omstandigheden, belangen en relaties. Bijgevolg kunnen geplande acties misschien niet worden uitgevoerd, of doen zich nieuwe opportuniteiten voor. Deze nieuwe opportuniteiten maken het meest kans op succes gezien de gewijzigde omstandigheden. Flexibiliteit bij de implementatie is derhalve van het grootste belang.